top of page

Mitochondriën

Bij LC/ME worden afwijkingen en disfunctie van mitochondriën, de energiefabriekjes, aangetoond. De cellen kunnen onvoldoende energie leveren om goed te kunnen functioneren. Dit kan een breed scala aan klachten opleveren zoals: vermoeidheid, hartkloppingen, hersenmist, geheugenproblemen, hormonale problemen, verminderd uithoudingsvermogen, dysautonomie, PEM, laaggradige ontsteking, verminderde leverfunctie, (spier)pijn, verminderde immuunfunctie, verminderde ontgifting.

​

Mitochondriën stammen af van bacteriën en planten zich ook op vergelijkbare manier voort. Bij zwaardere belasting leggen de disfunctionele/zwakke mitochondriën het loodje en blijven de sterkere over, dit gebeurt tijdens de slaap. Die planten zich weer voort waardoor je arsenaal aan gezonde mitochondriën steeds gezonder wordt. Strategieën om de energieproductie te vergroten hebben daarom vaak te maken met het lichaam uit te dagen. Mensen met PEM moeten dit zeer rustig opbouwen omdat de kans op terugval reëel is.

​

voor verdieping info over mitochondriën: klik hier

Praktische tips en links:

  • Intermitterend vasten: minimaal 12 uur (liefst 14) helemaal niets eten tussen avondeten en ontbijt.

  • Intermitterende kou of warmte (bv sauna)

  • Lichte beweging, liefst buiten bijvoorbeeld wandelen. Zonlicht ondersteunt mitochondriën en immuunsysteem. De ochtend beginnen met een wandeling is een goed idee. Ook zwemmen en yoga zijn goede beweegopties. Regelmatig even een paar minuten vrij dansen helpt ook.

  • Intermitterende zware belasting (H.I.T. - High Intensity Training). Alleen in overleg met (fysio)therapeut. Niet mogelijk bij PEM*. Bij zware belasting gaan mitochondriën zich delen om zo meer energie te kunnen leveren, slechte mitochondriën worden dan vernietigd. Verschuiving van lichaamssamenstelling van vet naar meer spierweefsel is nuttig.

  • Gefermenteerde voeding (kefir, tempeh, kombucho, zuurkool etc).

  • Aanhouden biologisch dag-nachtritme. Melatonine wordt geproduceerd als het donker wordt en zorgt voor herstel van mitochondriën. Kijken naar een beeldscherm remt melatonineproductie.

  • Laaggradige ontsteking tegengaan.

  • Een goede darmfunctie is essentieel voor goede functie van mitochondriën.

  • Zuurstofafgifte stimuleren met minimaal ademen techniek

  • Mitochondriën zijn gebaat bij een stabiele bloedsuikerspiegel.

  • Supplementatie (in overleg met arts/voedingsdeskundige):

    • Co-enzym Q10 (CoQ10) – Nodig voor energieproductie in mitochondriën

    • Voeding: Vette vis, orgaanvlees, noten, spinazie, broccoli

    • Omega-3 vetzuren – Vermindert ontsteking en bevordert mitochondriale flexibiliteit

    • Voeding: Zalm, makreel, lijnzaad, walnoten

    • B-vitamines (B1, B2, B3, B5, B12, Foliumzuur) – Essentieel voor energieproductie

    • Voeding: Eieren, vlees, vis, volkoren granen, bladgroenten, noten

    • Magnesium – Noodzakelijk voor ATP-productie (celenergie)

    • Voeding: Amandelen, pompoenpitten, spinazie, avocado

    • Polyfenolen & Antioxidanten – Beschermen mitochondriën tegen schade

    • Voeding: Bessen, pure chocolade (85%+), kurkuma, groene thee

    • Carnitine – Helpt vetten omzetten in energie

    • Voeding: Rundvlees, kip, vis, zuivel

    • Supplement: L-carnitine (500-2000 mg per dag, afhankelijk van behoefte)

    • Alfa-liponzuur (ALA) – Verhoogt mitochondriale energieproductie

    • Voeding: Rode bieten, spinazie, broccoli

    • ​​

  • Medicijnen:

    • Betablokkers remmen de functie van mitochondriën. Als je die gebruikt overleg met je arts of het echt nodig is.

    • maagzuurremmers remmen de opname van mineralen die mitochondriën nodig hebben

    • statines remmen Q10 productie ( de 'smeerolie' van het mitochondrium)

    • antibiotica remmen waarschijnlijk mitochondriën (mitochondriën stammen af van bacteriën)

  • Vermijd mitochondriale stressoren:

    • Bewerkte suikers & snelle koolhydraten → veroorzaken oxidatieve stress

    • Chronische stress → verhoogt cortisol, wat mitochondriën beschadigt (maar acute stress is dus juist goed!)

    • Gifstoffen en zware metalen (bijv. BPA, kwik uit vis, pesticiden) → belast mitochondriën​

Woordenlijst:

  • PEM: Post Exertionele Malaise

  • ​Mitochondrium: energiefabriek van de cel​

bottom of page